Διατήρηση της Αμπελιτσιάς (Zelkova abelicea) στην Κρήτη
Στην Κρήτη, η ‘αμπελιτσιά’ (Zelkova abelicea) είναι ένα ενδημικό δένδρο του νησιού, δηλαδή είδος δένδρου που υπάρχει μόνο στην Κρήτη και πουθενά αλλού στον κόσμο. Είναι ένα από τα 6 είδη του γένους Zelkova που υπάρχουν παγκοσμίως και η παρουσία του στην Κρήτη χρονολογείται εκατομμύρια χρόνια πριν.
Είναι ένα από τα περίπου 2.500 φυτικά είδη που θεωρούνται Κινδυνεύοντα (Endangered) με εξαφάνιση με βάση τον Διεθνή Οργανισμό για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN, 2012). Στην Ευρώπη, είναι ένας από τους δύο μόνο εκπροσώπους του γένους Zelkova (υπάρχει άλλο ένα συγγενές είδος στη Σικελία Ιταλίας).
Λόγω αυτής της σπανιότητάς της, η αμπελιτσιά προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία (Οδηγία για Οικοτόπους 92/43), την εθνική νομοθεσία (Προεδρικό Διάταγμα 67/81) και από διεθνείς Συνθήκες όπως αυτή της Βέρνης.
Η αμπελιτσιά είναι συνδεδεμένη με την παράδοση της Κρήτης καθώς χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή οικιακών χρηστικών αντικειμένων και της γνωστής παραδοσιακής ‘κατσούνας‘.
Στα πλαίσια διεθνούς προγράμματος του Πανεπιστημίου Fribourg Ελβετίας για την καταγραφή και διατήρηση των έξι ειδών Zelkova σε όλο τον κόσμο (πρόγραμμα ZELKOVA), υλοποιείται ειδικό πρόγραμμα για τη διατήρηση της αμπελιτσιάς στην Κρήτη. Η πρώτη φάση υλοποίησης του προγράμματος με τίτλο "Ιn situ & ex situ διατήρηση του είδους Zelkova abelicea (αμπελιτσιά) στην Κρήτη, 2014-2016" ολοκληρώθηκε ενώ η δεύτερη φάση με τίτλο "Διατήρηση της αμπελιτσιάς (Zelkova abelicea) στην Κρήτη - 2017-2020" ξεκίνησε το Μάρτιο του 2017 και θα ολοκληρωθεί το Δεκέμβριο του 2020. Υπεύθυνος φορέας υλοποίησης των δράσεων στην Κρήτη είναι το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) σε συνεργασία με τις κατά τόπους Δ/νσεις Δασών της Κρήτης.
Άλλοι συνεργαζόμενοι φορείς: Πανεπιστήμιο Fribourg Ελβετίας, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Fribourg, Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων (Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ), Εθνικό & Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών (Τμήμα Βιολογίας , Τομέας Βοτανικής), Δήμος Πλατανιά Χανίων.